Op 13 augustus werd Meiosimyza decempunctata, een kleine vlieg, waargenomen in de Millingerwaard; de 5000-ste soort in het 5000-soorten jaar.

De waarneming werd gedaan door Vincent Sanders, samen met Otto Brinkkemper en Martien van Bergen. Vincent is actief binnen de Flora & Fauna Werkgroep Gelderse Poort en hij is een van de initiatiefnemers van deze soortenchallenge. De Werkgroep werkt samen met Staatsbosbeheer. Samen willen ze met zoveel mogelijk natuurliefhebbers, (amateur)biologen en waarnemers meer dan 5000 soorten ontdekken. De Gelderse Poort is het gebied waar de Rijn vanuit Duitsland Nederland binnenkomt en zich vertakt in de Waal, de Nederrijn en de IJssel. De grenzen van de Gelderse Poort lopen vanaf de Duitse grens tot aan Nijmegen en Arnhem. Het gebied is een gigantische bron voor vele spectaculaire soorten die zich via de rivieren door de rest van het land verspreiden.

“De teller loopt door”, aldus Vincent. “Misschien bereiken we wel 6000 soorten, er komen immers dagelijks soorten bij. In de herfst komen de paddenstoelen nog en er worden nog verschillende excursies met specialisten georganiseerd. Bovendien gaan soortenkenners uit het hele land in de komende maanden de vangsten determineren van speciale insectenvallen die in de Ooijpolder zijn geplaatst.” Tot nu toe zijn door meer dan 2000 mensen al ruim 100.000 waarnemingen gemeld. De resultaten zijn voor iedereen te zien op waarneming.nl. Het is een mooi voorbeeld van 'Citizen science', ook wel burgerwetenschap genoemd.

Het project laat zien hoe gevarieerd de biodiversiteit in de Gelderse Poort is. De waarnemingen worden gegroepeerd in soortengroepen, van planten tot nachtvlinders en van reptielen tot algen. De top tien van soortengroepen wordt aangevoerd door de planten met 934 soorten en gevolgd door de nachtvlinders en micro’s met 728 soorten. De vogels, waar wel de meeste waarnemingen van binnen komen, 44299 tot nu toe, staan pas op plaats 9 met 224 soorten. “Er is wel een waarnemerseffect”, volgens Vincent. “Er wordt niet zo veel naar de kevers gekeken en van die soortengroep zouden we nog wel meer soorten kunnen ontdekken als er meer keverspecialisten zouden meedoen.”

De hotspots van de biodiversiteit liggen waarschijnlijk in de natuurgebieden zoals de Millingerwaard. Dat zal nog nader geanalyseerd worden. Veel waarnemers brengen ook wel de meeste tijd in natuurgebieden door, omdat ze verwachten daar de meeste soorten te kunnen zien. Dat is het zogenaamde waarnemerseffect. Om verschillende gebieden toch beter met elkaar te kunnen vergelijken doet Vincent ook systematische tellingen in twee gebieden. “Elke maand tellen we op dezelfde manier nachtvlinders in zowel de Millingerwaard als bij het Wylerbergmeer. We vinden wel ongeveer gelijke aantallen soorten, maar de soortensamenstelling is anders.” 

Vincent denkt dat de soortenaantallen in het agrarisch cultuurlandschap lager liggen dan in de natuurgebieden. Er worden in het boerenland wel duidelijk minder waarnemingen gedaan. Momenteel is er wel aandacht voor de insecten in het boerenland binnen het Living Lab project van de Radboud Universiteit. Robin Lexmond werkt met insectencamera’s en malaisevallen (zie blog-bericht van februari 2022). Zij onderscheidt alleen zweefvliegen, die op soort worden gedetermineerd. Overige insectengroepen worden (nog) niet tot op soort gedetermineerd. Vincent grijpt deze mogelijkheid aan om meer soorten te ontdekken voor het 5000-soorten jaar. Hij gaat de uitgeselecteerde groepen insecten versturen naar specialisten in heel het land. Die gaan dan de vliegen en de muggen, de cicaden, de wantsen en de luizen verder op soort determineren. Dat kan mooi in de rustige wintermaanden gebeuren. Vincent verwacht het eindresultaat van dit grote biodiversiteitsproject in de loop van 2023 te kunnen presenteren.

Tijdens nachtvlinderen in de Millingerwaard worden insecten door een felle lamp die op een wit laken schijnt aangetrokken. In de nacht zijn bijzondere vlinders waar te nemen zoals dit groot avondrood (foto: Vincent Sanders).

Foto bij de introtekst: Gedurende het soortenjaar worden verschillende excursies georganiseerd. Onlangs werd er gevist in de Waal ter hoogte van de Vlietberg (foto: Vincent Sanders).

Voor meer informatie over het Living Lab Ooijpolder - Groesbeek zie de site van de Radboud Universiteit.