Heggen en houtwallen zijn belangrijk voor de biodiversiteit in het landschap. Maar bomen en struiken kunnen ook, naast gras en maïs, het ‘derde gewas’ zijn in de veehouderij.

Landschapselementen vormen een belangrijk leefgebied voor planten en dieren in het agrarisch cultuurlandschap. Het zijn ook verbindingszones voor flora en fauna, zeker als ze in een netwerk met elkaar verbonden zijn. De bomen en struiken in de heggen en houtwallen vervullen ook functies in het agrarisch systeem. Ze brengen water en nutriënten in omloop. Hout kan gebruikt worden als brandstof of als strooisel in stallen. De schaduw beschermt het vee in de wei tegen hittestress. Bladeren en twijgen kunnen deel uitmaken van het dieet van het vee.

Over die laatste functie vertelde Nick van Eekeren, onderzoeker aan het Louis Bolk Instituut, tijdens de derde en digitale Living-Lab bijeenkomst voor veehouders. Hij betoogde dat bomen en struiken al sinds het begin van de landbouw integraal onderdeel uitmaken van het boerenbedrijf. Je ziet nu nog dat runderen in natuurgebieden eten van een groot aantal houtachtige soorten en niet alleen de bladeren, maar ook knoppen, scheuten, bast en schors. Voor gehouden dieren, zoals koeien, geiten en schapen, kunnen bladeren en twijgen aanvullend voedsel zijn. Het zijn interessante bronnen van eiwitten, mineralen en sporenelementen.

Binnen het Praktijknetwerk Voederbomen, waar Nick van Eekeren aan deelneemt, werden proeven gedaan met de aanplant van de zogenaamde voederbomen. Er werden een paar boomsoorten geselecteerd, zoals wilg, els en es. Er werd getest hoe ze het beste konden worden geplant, beheerd, geoogst en verwerkt. De opbrengsten werden gemeten en geanalyseerd op eiwitgehalte, verteerbaarheid en mineralengehalte. Daaruit bleek bijvoorbeeld dat de els een bijzonder goede stikstofbinder is en dat het blad van wilg veel zink en selenium bevat. Een aantal bossoorten zoals beuk, esdoorn en lijsterbes bleken veel koper in bladeren op te slaan. De voorzichtige conclusie was dat er wel ‘teeltpotentie’ voor voederbomen was voor veehouderijen. De voederwaarden van allerlei boomsoorten werden verzameld en gepubliceerd in een speciale online database 'Voederwaarden', die openbaar toegankelijk is. Lees hier het rapport ‘Voederbomen in de landbouw’.

Er is toenemende belangstelling voor de integratie van bomen en struiken in landbouwsystemen, ook wel agroforestry genoemd. In Gelderland is recentelijk een agroforestry-netwerk opgericht; Agroforestry Netwerk Gelderland. Ook in Vlaanderen is men volop actief met agroforestry en er wordt ook daar geëxperimenteerd met voederbomen. Zie Agroforestry Vlaanderen. Een interessante vraag voor Living Lab Ooijpolder-Groesbeek is of de aanleg van landschapselementen gecombineerd kan worden met benutting van voederbomen in de beplantingen. De groenblauwe dooradering van het agrarisch landschap komt dan ook direct ten goede aan de productiviteit van de agrarische bedrijven.

 ------------------- Geiten eten van wilg (bron: Voederbomen in de landbouw) ----------------------

Dit is een bericht van Via Natura - project Grip op Biodiversiteit